Związek Wojujących Bezbożników

Związek Wojujących Bezbożników

Союз воинствующих безбожников

Okładka legitymacji członkowskiej Związku Wojujących Bezbożników
Państwo	ZSRR
Siedziba	Moskwa
Data założenia	1925
Zakończenie działalności	1947
Przewodniczący	Jemieljan Jarosławski
brak współrzędnych

Związek Wojujących Bezbożników (ros. Союз воинствующих безбожников, Sojuz woinstwujuszczich biezbożnikow) – organizacja propagująca ateizm, powstała w Związku Radzieckim 7 lutego 1925 roku jako Liga Bezbożników (od roku 1929 pod nazwą Związek Wojujących Bezbożników).

Historia

Organizacja była narzędziem Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików), w walce z religią i kościołami. Jest odpowiedzialna za stosowanie przemocy w celu zwalczania różnych grup wyznaniowych, denuncjowanie osób wierzących, niszczenie obiektów sakralnych, profanację miejsc pochówku (głównie cmentarzy) oraz przedmiotów kultu religijnego i organizowanie karnawałów antyreligijnych. Działalność związku była wymierzona głównie w Rosyjski Kościół Prawosławny, jako największy związek wyznaniowy w kraju, w mniejszym stopniu w inne działające w ZSRR Kościoły. Ateizm był jednym z głównych elementów ideologii komunistycznej, zmierzającej między innymi do zlikwidowania religii.

Na czele Związku stał Jemieljan Jarosławski (właściwie Miniej Izrailewicz Gubelman). Organizacja od początku ściśle współpracowała najpierw z OGPU, a następnie z NKWD. Wydawała pisma ateistyczne „Bezbożnik”, „Nauka i Życie” oraz „Antyreligioznik” w których między innymi głoszono tezę, iż rozwój nauki przyczyni się do upadku wszelkich religii i triumfu rewolucji.

W Moskwie w latach 1929–1935 ukazywał się po polsku magazyn antyreligijny „Bezbożnik Wojujący: organ Sekcji Antykatolickiej przy Centralnej Radzie Związku Bezbożników Wojujących”. Redaktorem naczelnym pisma był Bolesław Przybyszewski (1892–1937).

W latach największej ateizacji w ZSRR, Józef Stalin, nawiązując do słów Karola Marksa (który w swojej pracy Przyczynek do krytyki heglowskiej filozofii prawa napisał, iż „religia jest opium dla ludu”), stwierdził między innymi iż: „Religia jest jadem dla naszych dzieci”, „Kościół uciska wiedzę, pali wynalazki”, „Nie istnieją bajeczki opowiadane przez Kościół” oraz że „Od rewolucji światowej dzieli nas tylko Chrystus”.

W 1929 roku rozpoczęto działalność pod zmienioną nazwą (Związek Wojujących Bezbożników), a centralnym organem prasowym stało się pismo „Ateist” (wydawane w wielu językach, między innymi polskim), oprócz tego kontynuowano wydawanie pozostałych tytułów. Przyjęta w Związku Radzieckim w 1929 roku ustawa antyreligijna ułatwiała zwalczanie religii w czasach kolektywizacji – bolszewicy uważali, iż zwalczanie wpływów Cerkwi na wsi ułatwi walkę z chłopami. Na początku lat 30. liczba członków związku wyniosła około 5 milionów. Organizacja zajmowała się w latach 30. i 40. organizowaniem muzeów ateizmu (między innymi w likwidowanych masowo kościołach różnych wyznań religijnych), ekspozycji antyreligijnych w domach kultury oraz szkoleń i kursów z zakresu ateizacji.

W propagandzie ateistycznej związek położył główny nacisk na materializm dialektyczny, kult techniki i przemysłu – widząc w nim główną siłę, która miała spowodować zmianę nastawienia społeczeństwa do religii. Sporządzano także tak zwane czarne listy księży przeznaczonych do fizycznej likwidacji.

W 1941 roku w Związku Wojujących Bezbożników było 3,5 miliona członków, pozyskanych w większości metodami przymusu administracyjnego. Organizacja nieoficjalnie została rozwiązana w 1941 roku, po napaści Niemiec na ZSRR – ówczesne działania WKP(b) zmierzały do wyciszenia ateistycznej propagandy i wykorzystania religii prawosławnej jako czynnika jednoczącego społeczeństwo radzieckie w obliczu agresji. Ostatni numer pisma „Bezbożnik” ukazał się w lipcu 1941 roku, a oficjalnie Związek Wojujących Bezbożników został rozwiązany w roku 1947. W jego miejsce powołano nową strukturę mającą się zajmować propagandą ateistyczną – Wszechzwiązkowe Towarzystwo „Wiedza”.

W Polsce Ludowej odpowiednikiem Związku Wojujących Bezbożników było „Towarzystwo Krzewienia Kultury Świeckiej” powstałe w 1969 roku z połączenia „Towarzystwa Szkoły Świeckiej” i „Stowarzyszenia Ateistów i Wolnomyślicieli”.

Galeria

• 
  Przewodniczący Związku Wojujących Bezbożników Jemieljan Jarosławski
• 
  Samolot „Bezbożnik”, ufundowany ze środków Związku Wojujących Bezbożników
• 
  Koło młodych ateistów w szkole specjalnej nr 11 w mieście Murom (lata 30. XX wieku)
• 
  Okładka magazynu „Bezbożnik Wojujący” wydawanego w języku polskim

Zobacz też

• naukowy ateizm